Vegan salep

En zorlandigim seylerden biri vegan salep.
Insanlar genelde protein, demir, kalsiyum gibi seylerle ilgili sorular soruyorlar. O degil de, vegan salep yapmak zor!
Cok mu tuhaf?
Istanbul'a ilk geldigim, zugurt bir universite ogrencisiyken kis aksamlarinda sinemadan veya tiyatrodan ciktigim zamanlarda en icimi isitan sey sokaktan alinan bir salepti. Evet, cogu suydu o seyin, ama yine de severdim. Hele de kar yagiyorsa, filmlerdeki romantik sahneler halt etmisti. Sonraaa, buyudum ve vegan oldum :) Ve her salep denemem husranla sonuclandi. Sonra lisansustu egitim icin Amerika'ya gittim ve sansa bakin ki yan projelerimden biri Maras Dondurmasi uzerine oldu, yani salepli dondurma. Tarifin orijinali keci sutuyle yapiliyor ne yazik ki. Bir taraftan o tarifi gelistirirken bir taraftan da cok kolay ulasabildigim (New York, New York! Sen nelere kadirsin!) turlu cesitli vegan sutleri denedim. Sutlerin ozelliklerini karsilastirdim. Yag miktarlarini, protein miktarlarini gozden gecirdim. Olmadi da olmadi. Projede beraber calistigimiz (calistigimiz da garip kaciyor, eglendigimiz demek daha dogru olur herhalde) French Culinary Institute'un arastirma-gelistirme direktoru Dave, bana kocaman bir kitap hediye etti.  Hala daha o kitabi hatmetmem gerekiyor. Nedense yemek isini icguduye birakiyorum. O kitabi bulup okusam simdi cok faydasi olurdu herhalde. Her neyse, lafin kisasi, benim salep maceram uzun, salep standardim yuksek, ve salep tarihim husranlarla dolu.

Internetteki aramalarim sonucunda da gordum ki salep tarifleri hep hazir karisimlarla yapiliyor. Marketteki hazir krisimlara bakinca da, icinde yok denecek miktarda salep oldugu, kati maddenin cogunu kivamlastirici bir maddenin, ornegin misir nisastasi, gellan veya guar gum tipi bir hidrokolloidin oldugu ortaya cikiyor. Dave'in bana verdigi o kocaman kitap da tamamen hidrokolloidler uzerineydi :) Sonunda anladim ki, istedigim gibi bir salep icecegi yapabilmek icin sade salep tozunun yaninda kivamlastirici bir nisasta turu de kullanmak gerekiyor.  Belki de o sokaktan ictigim saleplerin sirri, icinde salep degil misir nisastasi olmasiydi, bilemiyorum.

Aradigim seye en yaklasan tarif bu asagidaki oldu. Ustelik de kolay bir tarif, aktarda bulunan malzemeler. Seker miktarini arzuya gore degistirebilirsiniz.  Bu tarifi yapmak icin elinizdeki salep tozunu biraz tanimaniz gerekecek, her salep tozu biraz farkli olabilir.  Gercek salep tozu cok pahali, cunku soyu tukenmekte olan yabani dag orkidelerinin koklerinden elde ediliyor. Bazen icine un ya da nisasta da karistiriyorlar daha ucuz olsun diye. Ya salep koklerini gozunuzun onunde ogutturun ya da cok guvendiginiz bir yerden alin. Ya da verdigim olculeri kendinize gore biraz ayarlayin. 
Daha iyisini mi biliyorsunuz? Tavsiyelere acigim :) 

Salep

Icindekiler:
1 silme cay kasigi salep (gercek toz salep, hazir paket degil. Cay kasigi da standart Turk cay kasigi)
1 tepeleme cay kasigindan biraz az ararot
3 cay kasigi seker
1 1/4 bardak soya sutu
suslemek icin tarcin

Salep, ararot ve sekeri kuru bir cezvede iyice karistirip yavas yavas soguk soya sutu ekleyin. Kontrollu bir sekilde devamli karistirarak isitmaya baslayin. Kivamlaninca bardaga bosaltip uzerini istege gore tarcinla susleyip servis edin. Bu olculerle bir buyuk bardak salep cikiyor.
Afiyet olsun!

Kutlama mevsimi

Sonbahar en sevdigim mevsim. Yaz bitip de okullar acilinca ise gitmek zor gelmeye basliyor, yagmurlu gunler, kiyafet derdi, vs. derken sonbaharin guzelligini es gecebiliyor insan. Neyse ki bizim evde kutlama icin yeterince neden oluyor sonbaharda. Bu sene neler yapsam diye dusunurken eski fotograflara rastladim. Baktikca agzimin sulanip, nasil yaptigimi hatirlamadigim bir suru sey. Birkacini paylasiyorum. Bunlar sadece bakmalik :)

Cilekli ve cilek recelli vegan yas pasta

Erik recelli vegan kahve keki

Findik sutlu vegan turta

Pirasali vegan kis varyasyonu

Vegan kahvalti

Disariya kahvaltiya gidip de sadece cay icip kalktigim yerler var ne yazik ki. Pogaca, borek, peynir, vs. derken, eger herseyleri onceden hazirsa ve musteri memnuniyetini onemsemeyen bir yerse, size sadece domates, zeytin kalir. Oysa ki ulkemizdeki imkanlarla vegan kahvalti yaratmak cok kolay. Iyi niyet ve anlayis oldu mu, iyi bir isletmeden ac kalkmazsiniz. En azindan bir patatesli gozleme yapabilmeleri gerekir.

Aktepe Restoran'a giderken de beklentilerimi cok dusuk tutmustum, "En azindan dag tepe gorecegim" diye kendimi avutarak, ve tabii ki kahvaltimi evde etmis olarak gitmistim. Ama oraya vardigimizda cok sempatik ve ustelik de laftan anlayan bir isletmeciyle karsilastik. Benim icin ozel olarak patatesli cig borek ve normalde vegan olmayan ama veganlastirdiklari bir otlu pide yaptilar. Sonra bu mekana iki kere daha gittik ve her defasinda kendimi hatirlatip ayni seyleri anlatmak durumunda kalsam da, her defasinda lezzetli bir vegan kahvalti hazirladilar. Kendilerine tesekkur ediyorum. Manzarasi da muhtesem bu arada. 

Vegan sis kebap

Uzun uzun yazmaya gerek yok: Veggy sis kebap bir numara!
Veggy markasinin baska urunlerini de denemistim daha once, bazilarini ara ara kullaniyorum. Tofu'su cok basarili, ve snitzel de fena degil. Ama sis kebaplar... Onu ben anlatmayayim, siz kendiniz deneyin! Kekikli sosla marine edilmis enfes vejetaryen et! Reklam metni gibi oldu ama ben bunlara bayildim. Veggy firmasina da cani gonulden tesekkur ediyorum. Turkiye'deki buyuk bir boslugu doldurmaya devam ediyorlar. Vegan Dukkan Ecolife'a da bize bu urunleri getirdigi icin tekrar tekrar tesekkur ediyorum. Iyi ki varsiniz!

Hmmm... Peki mangali yaktiniz, sadece veci sis kebap mi yiyeceksiniz? Yoo, yanina ekmek de olur :) Saka tabi, ama mangalda kizarmis ekmek de guzel oluyor. Mangalda mangallayabileceginiz sebzeler domates, biber, patlican, kabak (muthis oluyor), mantar, misir, vs. Sonunda kocaman bir vegan tabaginiz oluyor.

Peki ama, kis geldi, mangali nerede bulacagiz? Tost makinelerine sarilalim derim.

Vegan urun alisverisi

Iste gormeyi sevdigim bir manzara! Icinden neler cikacak acaba?

Vegan Dukkan'dan gelen gulumseten torba

Edit: Bu yaziyi yazdigim anlarda meger Ecolife Vegan Dukkan dokuz yili geride birakip onuncu yilina girmeyi kutluyormus. Iyi ki varsin sevgili dukkan, nice yillara!

Veganlar tatilde ne yer?

Bu postu vegan olmak isteyip de vegan beslenmenin zor oldugunu dusunenler icin yaziyorum. Veganlar tatilde ne yerler? Her zamanki gibi, yemek yerler. Hem de herkesin, vegan oldugunu hic farketmeden yedigi yemekleri, bunlar da genellikle sebze yemekleri, baklagiller, ve zeytinyaglilar oluyor.  Kendim icin konusacak olursam, tatilde bile etrafimda gordugum bircok insandan daha saglikli beslendigimi soyleyebilirim. Buyrun, otelden bir aksam yemegi fotografi.

Vegan tatil 2013

Bu sene tatile daha iyimser ciktim. Hala bebek emziriyorum, o yuzden de beslenmemi aksatma luksum yok, ama en azindan hamile degilim. Bu nedenle de tatile cikarken beslenme icin yanima su erzaklari/onlemleri aldim:

1. Kavanozda salamura tofu (Everfresh ve EraSoy markalarinin boyle tofulari var). Gittiginiz (neredeyse) her yerde  buzdolabi olacaktir. Bu tofular acilmadan once oda sicakliginda tutulabiliyor, yani bavulunuzda sizinle gezebilir, ama acildiktan sonra buzdolabinda muhafaza edilmesi gerekiyor. Geleneksel Turk kahvaltisina sadece bir-iki parca tofu ekleyerek kahvaltiyi dengeli ve besleyici bir vegan kahvaltiya donusturebilirsiniz.
2. Fistik ezmesi: Zor durumlarda ogunu kurtarip protein katmak icin ideal. Bir parca ekmege fistik ezmesi ve uzerine recel suruyorsun ya da yanina meyve yiyorsun, bir sureligine idare ediyor. Buzdolabina ihtiyaci yok, ama olursa iyi olur. Aslinda findik-fistik turu kuruyemisler de durumu kurtariyor. Onlardan da yanimda tasiyorum genelde.
3. Surme tofu: Henuz kullanmama gerek kalmadi ama olur da ogle veya aksam yemeginde yiyecek bir sey bulamazsam en azindan domates ve salatalik ilave edip sandvic yaparim diye yanimda getirdim. Bu da acilmadan once cantada/valizde tasinabilir, acildiktan sonra buzdolabi gerekli, ya da hemen tuketeceksiniz.
4. Spirulina: Tablet seklindeki spirulinadan, vitamin ve demiri garantide tutmak icin yanimda getirdim. Gunde 6 tablet hedeflesem de her zaman bu sayiyi yakalayamiyorum. Olsun.
5. B12: Sonucta emziren bir veganim, B12’yle rus ruleti oynamamayi tercih ediyorum. Iki-uc gunde bir 1 mg’lik tablet aliyorum. 

Simdiye kadar Ege kiyilari gayet tatminkar vegan opsiyonlar sundu. Zeytinyagi buranin temel yagi oldugu icin yemeklerde de genellikle zeytinyagi kullaniyorlar. Kuru fasulye ve pilavi bile zeytinyagi ile yapan yerler var. Yalniz servis edilirken yaninda et veya yogurt istemediginizi israrla hatirlatmaniz gerekiyor. Gozlemeler bir diger hayat kurtarici. Geleneksel vegan tavrinizla, yufkasinda ve hazirlanisinda yumurta, tereyagi, vs. kullanilmadigindan emin olmak icin garsonlari ve yufka acan kadinlari dumura ugratan sorular sormaniz gerekecek. Ege'de genellikle tereyagi kullanilmiyor, yufkalar da genellikle sadece un ve sudan yapiliyor. Gozlemeden bu kadar bahsetmisken, patlicanli gozleme de tavsiye edeyim bari.

Herkese iyi tatiller ve iyi bayramlar!

Sivrisinek kovucu karisim

Yaz gelince ne yazik ki sivrisinekler de geliyor. Camlara takilan teller, koruyucu kiyafetler vs. ise yaramayinca ne yapiyoruz? Hayir, bakkaldan sinek kovucu sprey almiyoruz. Onun yerine, hem cevre dostu, hem cilt dostu, hem de tamamen bitkisel bir karisim hazirliyoruz. Bunun icin her aktarda bulunabilen gercek yaglar kullaniyoruz.

1 bardak zeytinyagi

1 cay kasigi limon yagi

1 cay kasigi lavanta yagi

1 cay kasigi okaliptus yagi

Esansiyel yaglari, tasiyici yaginiza (burada zeytinyagi, ama badem yagi da kullanabilirsiniz) ekleyip iyice karistirarak seyreltin. Hos kokulu bir karisim elde edeceksiniz. Bence zevkinize gore istediginiz yagdan biraz daha ekleyip istediginiz kokuyu elde edebilirisiniz.  Bu guzel kokulu karisimi vucudunuza surun. Sprey sisesine koyarsaniz isiniz daha kolay olur ama minik yag siseleri de olur. Agzi kapali herhangi bir kap isinizi gorur. Aslinda ben bu karisimi bazen bir cay bardagi altliginda hazirlayip odanin bir kosesine birakiyorum sivrisinekleri kovsun diye. Ya da karisima pamuk bandirip basucunuzda birakabilirsiniz. Sivrisinek isiriklarina da iyi geliyor bu karisim, kasintisini ve kabartisini aliyor.

Bu arada bir sure sonra karisimdaki esansiyel yaglar ucucu oldugu icin etkisi azalabilir, isteginize gore birkac damla daha ilave edebilirsiniz.

Yikanabilir bebek bezi ile gunluk geziler

Yikanabilir bebek bezlerini neredeyse iki aydir seve seve kullaniyoruz.  Mevsimlerden yaz, evde durmak zor. Kendimizi disari atmadan once bebek cantasindaki bez stogunu kontrol etmek lazim. Aslinda “normal” kullan-at bezlerden bir farki yok. Disarida kalacaginiz sureye ve bebeginizin durumuna gore, gereken bebek bezi miktarina karar verip yaniniza aliyorsunuz. Kullan-at bezlerden farkli olarak eklemeniz gereken tek sey, su sizdirmayan, koku gecirmeyen bir kese/torba. Kisa disari cikmalar icin resimdeki mavi keseyi kullaniyorum ben, dort bez kadar aliyor, belki bes. Bunu da her zaman yaninizda tutmakta yarar var. Illa ozel bir kese olmasi sart degil aslinda, plastik ve kilitli bir buzdolabi poseti de is goruyor, ama tuketimi ve atik miktarini azaltmak acisindan yeniden kullanilabilen bir torbacik kullanmak daha iyi.

Bebisin yikanabilir bezleri ve kirli bez tasima torbasi evden cikmaya hazir!

Bir yikanabilir bebek bezi hikayesi

Bu yaziyi sadece vegan hayat ile ilgili oldugu icin yazmiyorum. Genel olarak hayatla ilgisi var. Hatta sirf bunu anlatmak icin yeni bir blog kurmayi bile dusundum. Simdilik burada yazmakla yetinecegim. Talep olursa (?) devamini da yazarim.

Ilk cocugum dogmadan once hazir bezlere cok karsiydim. Onun icin de daha bebek dogmadan hazirliklarimi yaptim. Yikanabilir bebek bezi kullanan bir arkadasima akil danistim, internetten yorumlari okuyup birkac parca siparis ettim ve bezleri yikama servisi ile anlastim. Yanlis hatirlamiyorsam her hafta temiz 80 veya 100 adet bezi evin kapisina birakip kirlileri aliyorlardi. Bir de hastanede ve ilk gunlerde kullanmak icin organik ve dogada cozunen, tek kullanimlik bebek bezleri almistim. Sonra… Cok tecrubesizdim bu konuda, yikanabilir bebek bezleri kullanan arkadasim da tatildeydi. Yikanabilir bezlerini denedigim ilk gun cesaretim kirildi, baskilara boyun egdim ve o zamanlarin kaosu icinde ugrasacak bir bas agrisi daha olmasin diye bezleri biraktim, yikama servisini iptal ettim. Hem nasil olsa bebek bezlerim organik ve dogada cozunebilen cinstendi.

Derken birkac hafta sonra tasindik ve iste hosgeldin Pampers (Prima). Ne organik, ne dogada cozunebilen cinsten, ne ekonomik, ne saglikli, ne de vegan. Ama o gunun sartlari icinde bir daha yikanabilir bebek bezlerini arastirmaya zaman ve enerji bulamadim. Arada gozum takiliyordu bebek esyasi satan dukkanlarda, ama merakla bakmaya baslayip “bu is beni asar” bezginligiyle cikiyordum dukkandan. Bir defasinda dayanamayip bir tane aldim en gozume kestirdigim bezlerden (30 euro vermisim, dile kolay). Bir kere kullandim, onu da -simdi anliyorum ki- yanlis kullanmisim.

Yillar gecti, oglum buyudu. Ben tam bebek bezlerinden kurtuldum diye sevinirken (inanilmaz bir cevre kirliligi yaratiyor, insanin ici aciyor) ikinci bebek dogdu. Aliskanliklardan kurtulmak zordur, veganlar iyi bilir. Ultra Prima’ya hic dusunmeden basladik (kokusuz versiyonu vardi iyi ki). Arada organik bebek bezlerine bakip acaba bunlara mi gecsek, ekonomik olarak kaldirabilir miyiz diye dusunuyordum. Sonra minicik bebegim hasta oldu, ailedeki herkes hasta oldu, ama onunki bir turlu tam iyilesmedi ve bronsiolit denen illet hastaliga dondu. Nefes problemi, asiri mukus salgilama, vs. Ileri hali astim. Ilaclarin yaninda ona iyi gelsin diye bir suru sey yaptik. Evdeki mobilyalari sadelestirdik, tum polarlari ortadan kaldirdik, toz tutacak herseyi uzaklastirdik, ozel filtreli elektrik supurgesi aldik, turlu turlu gida alerjisi denemeleri yaptik, evdeki tum parfumlu seyleri kullanmayi biraktik, temizlikte kullandigimiz malzemeleri toptan degistirdik, camasir deterjanlarini degistirdik, vs. Sonra bir gun, kullanilip atilan cinsten olan bebek bezlerinin solunum yolu rahatsizliklarina neden olabilecegini okudum bir yerde. Ve iste yikanabilir bebek bezine gecme fikrinin gucu o zaman geldi. Bu konuda pek inandirici calisma da bulamadim ustelik. Ama hazir bezlerin icerigine bakinca dank etti. Diger maddeler var midir yok mudur, ne miktarda vardir bilmiyorum ama ozellikle bir tanesi var ki… Digerlerinin yaninda masum kalsa da benim icin ipi o kopardi. Bez kuruyken ince kum gibi olup da siviyla birlesince jel olmasini saglayan madde, bebek bezini uzun tutunca bebegin cildinde kristalimsi jel parcaciklari birakan, bebegin poposunu yikadiginizda kaygan kaygan hissetmenize neden olan madde.

Labta kendi ellerimle kullandigim, her kullanisimdan sonra basimin agirdigi ve “simdi artik acik havaya ihtiyacim var” dedirten ayni madde, akrilamid.

Hemen internete kostum ve o da ne? Yikanabilir bebek bezinin bu kadar cesidi oldugunu bilmiyordum. Birkac gunumu sirf terminolojiyi anlamaya calismakla gecirdim, boguldum, bezdim, kararlar verdim, kararlari bozdum, ve sonunda birkac bez denemeye karar verdim.  Iyi ki oyle yaptim. Denedim ve ise yarayan bir tanesinden birkac tane daha aldim. Sonra birkac tane daha. Bir aydan uzun bir suredir kullaniyoruz ve ben cok memnunum. Herkese tavsiye ederim. Yikanabilir bebek bezlerinin cok fazla cesidi var. Normal bez seklinde olup ustune kilif gecirileni (ilk bebek icin aldiklarim, ekonomik ama ilk kullanan icin zor), cep seklinde olanlar (en yaygin tur), hepsi-bir-arada olanlar (pahali ama pratik), hibrid olanlar, organik olanlar, pamuk olanlar, bamboo olanlar, keten olanlar, vs. Bir derya. Hangi cesidi begeneceginizi kullanmadan bilemiyorsunuz, bebegine gore de farklilik gosteriyor. Amerika’da bazi internet sitelerinde tanitim ve deneme paketleri bulabiliyorsunuz, ama Turkiye’de boyle bir sey yok malesef.

Su an kullandigimiz bezlerin cogunu Turkiye’den aldim, ustelik de cok ekonomik bir fiyata (www.hepsianneden.com). Isin absurd tarafi su ki, bu bezler dunyanin en unlu yikanabilir bebek bezi firmalarindan birine ait, Amerikan markasi. Uretim yeri? Turkiye. Yani burnumuzun dibinde bir yerlerde dunyanin en iyi yikanabilir bebek bezleri uretiliyor, ama Turkiye’de bunlarin adini bile bilen yok. Bunlari bulmak icin binbir takla atiyorsunuz, sans eseri bu siteyi bulamamis olsaydim bu bezleri Bulgaristan’dan getirtecektim. Bu defa sansim varmis, ve bu defa cok okudum, onlarca video izledim, ve sosyal baskilara bu defa direnebildim. Hic de korktugum kadar zor degilmis. Bunlarla tatile de ciktim (camasir makinesi vardi tabi), gezmeye de gittik, ve doktor ziyaretine de bu bezlerle gittik. Artik her bez degistirmede icim cok rahat.
(Edit) Oğlumun nefes problemi için o kadar cok sey yaptik ve o gunden bugune o kadar cok sey degisti ki, neyin işe yaradığını bilmek çok zor. Ciddi bir iyileşme görülüyor, ama bu yikanabilir bebek bezleri sayesinde mi oldu? Bilmem, belki de etkisi olmuştur. 

Fotografta bir cekmece dolusu FuzziBunz kilifi, bu kiliflarin icine gecen bezler ve en arkada da gece kullandigimiz Mother Ease kilifi gorunuyor.
 

Vegan ayakkabı

Sırf vegansınız diye bez ayakkabıya mahkum olmanıza gerek yok. Hatta onlar bile vegan olmayabilir. Ayakkabılarda kullanılan bazı yapıştırıcılar vegan değilmiş. Ama artık sayıları çoğalan vegan ayakkabı üreticileri var. Söylememe gerek var mı bilmem, Türkiye'de değil. Mesela bakın, Anne Hathaway Oscar törenlerinde ne kadar şık bir vegan ayakkabı giymiş! Özel siparişle siz de bir vegan Guiseppe Zanotti çiftine sahip olabilirsiniz. Neyse, yazmakla zaman kaybetmeyeyim de, birkaç sipariş vereyim.
Şaka bir yana, bunu görmek gerçekten sevindirici ve Anne Hathaway'i de canı gönülden kutluyorum.